GFR – co to za badanie? Podstawowe informacje o klirensie
Co to jest GFR i jak ocenia pracę nerek?
GFR, czyli Glomerular Filtration Rate, to kluczowy wskaźnik określający pracę nerek. Mówi nam, ile krwi jest przez te niezwykle ważne organy filtrowane w ciągu jednej minuty. Wynik podawany jest w jednostkach ml/min/1,73 m², co odzwierciedla wskaźnik filtracji kłębuszkowej. Nerki, filtrując krew, usuwają z organizmu zbędne produkty przemiany materii oraz nadmiar płynów, dzięki czemu utrzymują równowagę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Prawidłowa funkcja nerek jest zatem niezbędna dla ogólnego zdrowia. Badanie GFR pozwala na ocenę, czy ten skomplikowany proces przebiega bez zakłóceń.
Kreatynina – kluczowy wskaźnik dla GFR
Sercem oceny GFR jest kreatynina. Jest to produkt uboczny przemiany materii zachodzącej w mięśniach, który jest naturalnie usuwany z organizmu przez nerki. Im lepiej pracują nerki, tym efektywniej pozbywają się kreatyniny z krwi, utrzymując jej stężenie na niskim poziomie. Z kolei, gdy funkcja nerek jest upośledzona, kreatynina zaczyna gromadzić się we krwi, co jest sygnałem ostrzegawczym. Dlatego właśnie pomiar stężenia kreatyniny w surowicy jest fundamentalnym elementem w ocenie klirensu nerkowego.
Jak interpretować wynik badania eGFR?
eGFR – norma i co oznacza niski wynik?
eGFR (estimated GFR) to szacunkowa wartość GFR, która jest obliczana na podstawie stężenia kreatyniny we krwi, ale także uwzględnia takie czynniki jak wiek, płeć i czasem masę ciała. Wzory takie jak MDRD czy CKD-EPI pozwalają na uzyskanie tego oszacowania. Norma dla GFR jest zazwyczaj określana jako wartość powyżej 90 ml/min/1,73 m². Wyniki rzędu 120-130 ml/min/1,73 m² są uznawane za wzorcowe. Niski wynik GFR, czyli poniżej 60 ml/min/1,73 m², może wskazywać na uszkodzenie lub niewydolność nerek. Dlatego każdy wynik poniżej normy powinien być skonsultowany z lekarzem.
Kiedy wynik GFR może być nieprawidłowy?
Nieprawidłowy poziom kreatyniny, a co za tym idzie, nieprawidłowy wynik eGFR, może być spowodowany różnymi czynnikami. Poza oczywistym upośledzeniem pracy nerek, wzrost stężenia kreatyniny może być efektem odwodnienia, gorączki, przyjmowania niektórych leków nefrotoksycznych, a także intensywnego wysiłku fizycznego. Z drugiej strony, niski poziom kreatyniny, który może wpływać na zawyżony wynik eGFR, bywa obserwowany u osób starszych, niedożywionych, wegan, wegetarian, a także u kobiet w ciąży. Warto pamiętać, że wzory do obliczania eGFR są głównie przeznaczone dla osób dorosłych, a w sytuacjach klinicznych takich jak ostra niewydolność nerek czy ekstremalne wymiary ciała, mogą być mniej wiarygodne.
Kiedy wykonać badanie GFR i jak się przygotować?
Wskazania do wykonania badania GFR
Badanie eGFR jest niezwykle ważne w diagnostyce i monitorowaniu wielu stanów chorobowych. Jest ono szczególnie zalecane osobom zmagającym się z cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym, które należą do głównych czynników ryzyka chorób nerek. Wykonanie badania jest również wskazane przy podejrzeniu jakichkolwiek zaburzeń pracy nerek, które mogą objawiać się takimi symptomami jak obrzęki kończyn, zmiany w częstości lub ilości oddawanego moczu, bóle w okolicy lędźwiowej, przewlekłe zmęczenie czy utrata apetytu. Regularna ocena funkcji nerek poprzez badanie GFR jest kluczowa dla wczesnego wykrycia problemów i podjęcia odpowiedniego leczenia nefrologicznego, a także kwalifikacji do leczenia nerkozastępczego.
Jak przygotować się do badania eGFR?
Przygotowanie do badania eGFR jest zazwyczaj proste i nie wymaga skomplikowanych procedur. Najczęściej wystarczy, aby pacjent był na czczo, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia przez co najmniej 8-12 godzin przed pobraniem krwi. Dodatkowo, zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego dzień przed badaniem, ponieważ może on tymczasowo wpłynąć na stężenie kreatyniny. Ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wynik badania.
GFR a zdrowie nerek – co warto wiedzieć?
Przedziały wartości GFR a stadia chorób nerek
Znajomość wartości eGFR ma kluczowe znaczenie w ocenie zaawansowania przewlekłej choroby nerek (PChN). Choroba ta jest klasyfikowana na pięć stadiów, gdzie każde stadium odpowiada określonemu zakresowi wartości GFR. Przykładowo, stadium 1 charakteryzuje się prawidłowym lub nieznacznie obniżonym GFR (>90 ml/min/1,73 m²) przy obecności innych markerów uszkodzenia nerek, podczas gdy stadium 5 oznacza ciężką niewydolność nerek (GFR <15 ml/min/1,73 m²), często wymagającą dializoterapii lub przeszczepienia nerki. Zrozumienie tych przedziałów pozwala na lepsze monitorowanie postępu choroby i dostosowanie terapii.
Wpływ wieku i innych czynników na wynik GFR
Warto pamiętać, że wynik GFR nie jest stały przez całe życie i może ulegać zmianom pod wpływem różnych czynników. Jednym z najbardziej znaczących jest wiek – wraz z upływem lat funkcja nerek naturalnie spada, co może skutkować stopniowym obniżaniem się wartości GFR. Ponadto, jak wspomniano wcześniej, płeć, masa ciała, a także stan fizjologiczny, jak ciąża, czy obecność chorób współistniejących, takich jak cukrzyca, mogą wpływać na szacowaną wartość GFR. Dlatego tak ważne jest, aby wynik GFR był zawsze interpretowany przez lekarza w kontekście całego stanu zdrowia pacjenta i jego indywidualnej sytuacji klinicznej.
Nazywam się Jakub Cystel. Jestem pasjonatem tworzenia treści, które przyciągają uwagę i skłaniają do refleksji. W swojej pracy łączę kreatywność z rzetelnością, starając się dostarczać czytelnikom wartościowe informacje.
