Co to jest ileostomia i kiedy się ją wykonuje?
Ileostomia to chirurgicznie wytworzony otwór na brzuchu, który stanowi połączenie pomiędzy jelitem cienkim a powierzchnią skóry. Jej głównym celem jest odprowadzanie płynnej lub półpłynnej treści jelitowej do specjalnego worka stomijnego. Ten rodzaj stomii jest najczęściej umiejscawiany po prawej stronie brzucha, zazwyczaj poniżej pępka, i zwykle wystaje około 1-3 cm nad powierzchnię skóry, tworząc tzw. stomię. Wykonanie ileostomii jest zazwyczaj konieczne w sytuacjach, gdy doszło do usunięcia całego jelita grubego wraz ze zwieraczami odbytu. Takie procedury medyczne są często związane z leczeniem ciężkich chorób jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna czy dziedziczna polipowatość rodzinna. W niektórych przypadkach ileostomia może być czasowa, co oznacza, że po pewnym czasie możliwe jest odtworzenie naturalnej drogi wydalania poprzez zespolenie końców jelita, szczególnie w przypadku ileostomii dwulufowej.
Ileostomia a kolostomia: podobieństwa i różnice
Zarówno ileostomia, jak i kolostomia są typami stomii, czyli chirurgicznie wytworzonych otworów odprowadzających masy kałowe z organizmu. Kluczowa różnica między nimi polega na tym, z której części jelita stomia jest wyprowadzona. W przypadku ileostomii, jak wspomniano, jest to jelito cienkie, co skutkuje odprowadzaniem treści o bardziej płynnej lub papkowatej konsystencji. Ta treść jelitowa jest bogata w enzymy trawienne, kwasy żółciowe i soki trzustkowe, które mogą być drażniące dla skóry. Natomiast kolostomia jest wytwarzana z jelita grubego, a jej zawartość jest zazwyczaj bardziej uformowana i mniej agresywna dla skóry. Podobieństwem jest fakt, że obie stomie wymagają stosowania worków stomijnych i specjalistycznej pielęgnacji skóry wokół otworu. Zarówno pacjenci z ileostomią, jak i kolostomią, potrzebują odpowiednio dopasowanego sprzętu, aby zapewnić komfort i bezpieczeństwo.
Pielęgnacja i dieta przy ileostomii
Jak dbać o ileostomię i skórę wokół stomii?
Pielęgnacja ileostomii i skóry wokół niej jest niezwykle ważnym elementem codziennego życia pacjenta, mającym na celu zapobieganie podrażnieniom, infekcjom i innym powikłaniom skórnym. Kluczowe jest regularne mycie okolicy stomijnej, najlepiej przy użyciu delikatnych, bezzapachowych środków myjących i letniej wody. Po umyciu skórę należy dokładnie osuszyć, unikając pocierania. Niezbędne jest stosowanie specjalistycznego sprzętu stomijnego, takiego jak worki jednoczęściowe (gdzie płytka i worek są zintegrowane) lub dwuczęściowe (umożliwiające oddzielną wymianę worka i płytki). Bardzo ważne jest właściwe dopasowanie przylepca do rozmiaru i kształtu stomii, aby zapewnić szczelność i ochronę skóry. Należy unikać stosowania zwykłych kremów i balsamów na skórę wokół stomii, które mogą osłabiać przyczepność przylepca i prowadzić do podrażnień. Zamiast tego, zaleca się używanie specjalistycznych preparatów ochronnych i barierowych, dostępnych w aptekach i sklepach medycznych. Wymiana sprzętu stomijnego powinna odbywać się regularnie, najlepiej rano, na czczo, co ułatwia staranne przygotowanie skóry i lepsze przyleganie nowej płytki.
Dieta przy ileostomii: co jeść, a czego unikać?
Dieta przy ileostomii odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu konsystencją i objętością treści jelitowej, a także w zapobieganiu odwodnieniu i niedoborom. Przede wszystkim, niezbędne jest picie dużej ilości płynów, minimum 2 litry dziennie, aby zapobiec odwodnieniu, które jest częstym problemem przy ileostomii ze względu na utratę płynów w jelicie cienkim. Wskazane jest również uzupełnianie elektrolitów, zwłaszcza sodu i potasu. Zaleca się spożywanie 4-6 mniejszych posiłków dziennie, co ułatwia trawienie i zmniejsza ryzyko blokad stomii. Bardzo ważne jest dokładne przeżuwanie pokarmów, co ułatwia ich trawienie i zmniejsza obciążenie układu pokarmowego. Należy unikać produktów, które mogą powodować nadmierne gazy i potencjalnie nieprzyjemny zapach z worka stomijnego, takich jak brokuły, kapusta, niektóre rodzaje serów, jajka, fasola czy alkohol. W przypadku biegunek, które mogą prowadzić do szybkiego odwodnienia, zaleca się dietę bogatą w produkty zapierające, takie jak ryż, ziemniaki, białe pieczywo i banany. Natomiast przy skłonności do zaparć, spowodowanych błędami żywieniowymi lub niestrawnością, należy zwiększyć spożycie płynów i spożywać produkty bogate w błonnik, a także rozważyć łagodne masowanie brzucha.
Jak zapobiegać problemom z gazami i płynną treścią?
Problemy z nadmiernymi gazami i zbyt płynną treścią jelitową są częstymi wyzwaniami dla osób z ileostomią. Aby zminimalizować produkcję gazów, kluczowe jest ograniczenie spożywania produktów wzdymających, takich jak wspomniane wcześniej warzywa kapustne, cebula, niektóre rodzaje fasoli, grochu, czy napojów gazowanych. Warto również obserwować, które konkretne produkty spożywcze wywołują u nas większą produkcję gazów i ograniczyć ich spożycie. W przypadku płynnej treści jelitowej, która może prowadzić do odwodnienia i podrażnienia skóry, należy pamiętać o regularnym nawadnianiu organizmu i spożywaniu posiłków o bardziej zwartej konsystencji. Dobrym rozwiązaniem jest także wzbogacenie diety w produkty, które pomagają zagęścić treść jelitową, takie jak ryż, makaron, ziemniaki, tapioka czy gotowane marchewki. Warto również stosować specjalne filtry węglowe umieszczane w workach stomijnych, które neutralizują nieprzyjemne zapachy i pochłaniają gazy.
Życie z ileostomią i powikłania
Typy worków stomijnych i wymiana sprzętu
Na rynku dostępne są różne rodzaje worków stomijnych, które dobiera się indywidualnie, w zależności od potrzeb i preferencji pacjenta. Dwa główne systemy to worki jednoczęściowe, gdzie płytka przylepna i worek są ze sobą połączone, oraz worki dwuczęściowe, składające się z oddzielnej płytki przylepnej i wymiennego worka. Worki dwuczęściowe oferują większą elastyczność, ponieważ można je wymieniać niezależnie od płytki. Wiele worków ileostomijnych jest otwieranych u dołu, co umożliwia ich łatwe opróżnianie bez konieczności całkowitej wymiany całego worka, co jest wygodne w codziennym użytkowaniu. Wymiana sprzętu stomijnego powinna odbywać się regularnie, zazwyczaj co 1-2 dni, w zależności od rodzaju sprzętu i indywidualnych potrzeb. Najlepszym momentem na wymianę jest rano, na czczo, co sprzyja lepszemu przygotowaniu skóry i dokładniejszemu przyleganiu nowego sprzętu. Przed przystąpieniem do wymiany należy przygotować wszystkie potrzebne akcesoria, takie jak nowe worki, płytki, preparaty do pielęgnacji skóry, nożyczki czy woreczki na zużyty sprzęt.
Potencjalne powikłania ileostomii
Chociaż ileostomia jest zabiegiem ratującym życie, mogą pojawić się pewne powikłania. Do najczęściej występujących należą powikłania dermatologiczne, czyli problemy ze skórą wokół stomii, takie jak podrażnienia, zaczerwienienia, alergie na klej lub infekcje grzybicze. Mogą one wynikać z niewłaściwej pielęgnacji, niedostatecznego przylegania sprzętu lub kontaktu skóry z treścią jelitową. Inne, rzadsze, ale poważniejsze powikłania to powikłania chirurgiczne, które mogą obejmować niedokrwienie stomii (zaburzenie ukrwienia), wypadanie stomii (jej wysunięcie się poza skórę), przepuklinę okołostomijną (wystąpienie przepukliny w miejscu stomii) lub zwężenie stomii. W przypadku ileostomii czasowej, możliwym powikłaniem jest trudność w późniejszym zespoleniu jelit. Ważne jest, aby być świadomym potencjalnych problemów i szybko reagować na wszelkie niepokojące objawy.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Regularne kontrolowanie stanu stomii i skóry wokół niej jest kluczowe dla zapobiegania powikłaniom. Należy pilnie skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką stomijną, jeśli zaobserwujesz jakiekolwiek niepokojące zmiany. Do takich objawów należą: nagłe zmiany w wyglądzie stomii, takie jak jej ciemnienie, sine zabarwienie lub martwica; pojawienie się silnego bólu w okolicy stomii; krwawienie z samej stomii lub skóry wokół niej; objawy infekcji, takie jak ropna wydzielina, gorączka lub silne zaczerwienienie; problemy ze skórą, które nie ustępują pomimo stosowania specjalistycznych preparatów; objawy odwodnienia, takie jak suchość w ustach, zmniejszona ilość oddawanego moczu, osłabienie; brak treści jelitowej przez dłuższy czas, co może świadczyć o blokadzie stomii; lub trudności z dopasowaniem i utrzymaniem szczelności sprzętu stomijnego. Wczesna konsultacja pozwala na szybkie zdiagnozowanie problemu i wdrożenie odpowiedniego leczenia, minimalizując ryzyko poważniejszych konsekwencji. Osoby z ileostomią mogą prowadzić aktywne życie, choć niektóre aktywności sportowe mogą wymagać ostrożności lub specjalnego zabezpieczenia worka.
Nazywam się Jakub Cystel. Jestem pasjonatem tworzenia treści, które przyciągają uwagę i skłaniają do refleksji. W swojej pracy łączę kreatywność z rzetelnością, starając się dostarczać czytelnikom wartościowe informacje.
